Il-partiti politici taht kostituzzjoni rapprezentattiva

Abstract

Kemm kienet ser tirnexxi I-Kostituzzjoni kien jiddependi minn bosta fatturi Ii kienu qed jandmu fl-istess hin. Gvern Rapprezentattiv minnu nnifsu fih hafna limitazzjonijiet, fis-sens li dan hu nofs triq bejn amministrazzjoni kolonjali u gvern responsabbli. L-ghan tal-Kostituzzjoni ghalhekk kien Ii tipprova jintlahaq bilianc bejn I-interessi taz-zewg nahiet estremi, u fl-istess hin kontradittorji, Ii kienu jezistu f'Malta. Izdai f'fortizza/kolonja I-preokkupazzjon i ta' I-amministrazzjoni dwar sigurta kienet tisboq kuill jedd civili, u I-vittma f'kaz bhal dan kien ser ikun dejjem il-Malti. Ghalhekk il-P.N. kien ser ikollu bicca xoghol iebsa li jwertaq dak Ii dahal ghalih, I-izjed fid-dawl ta' zviluppi godda Ii biddlu ghall-ahhar il-oixra ta' l-allinjamenti politici f'Malta.

L-ghaxar snin bejn l-1888 u l-1898 kienu influwenza minn tliet grajjiet Ii hallew marka qawwija fuq il-politika Maltiia. L-ewwelnett hemm iI-hatra ta' Strickland bhalha Segretarju Principali fl-1888. It-tieni grajja kienet ir-rizenja ta' Mizzi mill-hajja parlamentari u x-xizma Ii din giebet maghha, il-Partit; u fl-ahharnett hemin il-kwistjoni Pplitico-Religjuza Ii keillha tqanqal ferment daqs di' tal-Lingwa u Ii wasslet ghar-ritorn trijonfali ta' Savona fit-tmun politiku. Fil-qofol tieghu, dan kien zmien Ii fih il-qaghda tal-partiti politici nbidlet milI-qiegh.