Il-festa tal-Irxoxt: il-Belt Valletta u l-Kottonera

Abstract

F’Malta, l-Ghid il-Kbir hu kkaratterizzat mill-purcissjonijiet bl-istatwi tal-Irxoxt. Fost dawk b’gheruq antiki, insibu l-purcissjonijiet fil-Kottonera fejn l-istennija tkun ghall-girjiet tradizzjonali. Il-purcissjonijiet tal-Irxoxt infirxu sew fl-ahhar 30 sena imma l-gheruq taghhom imorru lura ghal zmien il-Kavallieri ta’ San Gwann, fil-Belt. Jinghad li l-eqdem purcissjoni hi wahda li ma ghadhiex issir u kienet tohrog minghand il-Frangiskani Konventwali ta’ Triq ir-Repubblika. Id-devozzjoni antika lejn il-festa ta’ Kristu Rxoxt inzerghet fil-Birgu mill-Griegi li meta waslu Malta mal-Kavallieri, l-ewwel ma kienu jghixu kienu f’din il-belt. Fl-1936 il-Koncilju Regjonali ta’ Malta ddecieda li l-purcissjonijiet tal-Irxoxt isiru biss nhar il-Hadd il-Ghid. Ghal xi zmien fis-seklu 18 il-purcissjoni bdiet tohrog wara nofsillejl nhar Sibt il-Ghid, izda l-Isqof Labini ordna li din it-tradizzjoni tieqaf. Drawwa ohra li kienet komuni fit-tlitt ibliet tal-Kottonera kienet li mad-daqq tal-Glorja ghadd ta’ zghazagh kienu jaqbzu l-bahar u jghumu l-ewwel ghawma. L-istatwi tal-Irxoxt ivarjaw fl-ikonografija b’uhud ghandhom biss il-figura ta’ Kristu rebbieh. Ohrajn bhal dik tal-parrocca ta’ San Gorg f’Hal Qormi ma’ Kristu hemm zewg ghassiesa mbezzghin. L-unika fratellanza li ghandna f’Malta relatata mal-Irxoxt twaqqfet fl-1659 fil-Knisja tal-Madonna tad-Damaxxena fil-Belt. Skont l-istoriku Porsella Flores, kienu l-Bormlizi l-ewwel li wara l-ahhar gwerra regghu introducew f’pajjizna t-tradizzjoni tal-giri bl-Irxoxt.