Mir-Romantiċiżmu għall-Moviment il-Modern

Abstract

Dan l-artiklu jitratta il-lettaratura Maltija u novelli Maltin. Meta mqabbla ma’ letteratura ta’ pajjizi barranin, dik Maltija tista’ titqis bhala wahda zaghzugha. It-tluq taghha jinstab immarkat fi tmiem is-seklu dsatax u l-bidu tas-seklu ghoxrin fejn l-awturi tefghu harsithom fuq letteratura li kellha taghti spinta lin-Nazzjon Malti permezz tat-thaddim ta’ l-ilsien vernakulari li ghal zmien twil kien meqjus bhala baxx, vulgari u tajjeb biss biex jaqdi l-bzonnijiet tal-popolin. L-awturi li gew wara dawn ma’ kellhomx isejsu aktar in-narrattiva taghhom direttament fuq l-Istorja mghoddija izda hasbu kif jiehdu ritratt tal-gerha socjali ta’ madwarhom u jsarrfu kollox f’letteratura. Kien ftit taz-zmien wara li l-generu tar-rumanz letterarju sab l-izvilupp tieghu. Bdejna naraw xoghol li jikkritika indirettament is-sitwazzjoni politika u socjali, il-kwistjoni tal-lingwa, l-element patrijottiku u rumanzi socjo-psikologiki. Kien f’nofs is-snin sittin li twaqqaf il-Moviment Qawmien Letterarju u fih issiehbu zghazagh li riedu jesperimentaw b’dawn il-kontenuti u forom godda. Kitbiet li jolqtu direttament lill-poplu Malti interessat fil-kultura. Se tinghata harsa lejn iz-zewg rumanzi ewlenin ta Frans Sammut "Il-Gagga" u "Samuraj", u waqt li jinxtehet dawl fuq xi karatteristici letterarji ta’ dawn ir-rumanzi, jingharaf il-qbil li hemm bejn iz-zewg protagonisti fit-taqbida taghhom kontra l-kotra. Jissemma ukoll Vassalli (il-protagonist fi r-rumanz Il-Holma Maltija) u l-protagonisti li jinsabu f’ Il-Gagga u f’Samuraj.